ارتودنسی دندان یکی از شاخه های تخصصی دندانپزشکی است که به اصلاح ناهنجاری های فک و دندانی می پردازد. انواع ارتودنسی دندان بسیار متنوع هستند که ما در اینجا به معرفی روش های ارتودنسی دندان و مزایا و معایب هر یک خواهیم پرداخت.
ارتودنسی یکی از شاخه های تخصصی دندانپزشکی است که به اصلاح و درمان ناهنجاری های دندانی و فکی می پردازد. درمان دندان های نامرتب، روی هم رفته، کج، جلورفتگی یا عقب رفتگی هر یک از فک ها و … توسط متخصص ارتودنسی و به کمک یک یا ترکیبی از روش های ارتودنسی انجام می گیرد.
به طور کلی انواع ارتودنسی به دو دسته ارتودنسی ثابت و ارتودنسی متحرک تقسیم بندی می شود که در ادامه به توضیح هر یک می پردازیم.
یکی از روش های ارتودنسی دندان، ارتودنسی ثابت است که همان طور که از نام این روش ارتودنسی مشخص است؛ تجهیزات ارتودنسی تا پایان طول درمان در دهان بیمار باقی می ماند و امکان خارج کردن آن از دهان یا جابجایی آن وجود ندارد.
طول مدت درمان با ارتودنسی ثابت حدود 2 سال است که با توجه به نوع و شدت مشکلات ارتودنسی این بازه زمانی می تواند کوتاه تر یا طولانی تر شود.
افرادی که تحت درمان ارتودنسی ثابت هستند؛ نیاز است که در طول درمان به رژیم غذایی خود توجه داشته باشند و از خوردن مواد غذایی سفت و سخت و همچنین چسبناک مثل ته دیگ، آدامس، پاپ کورن و … خودداری کنند تا نیاز به صرف زمان و هزینه مجدد بابت ارتودنسی ثابت نباشد.
یکی دیگر از نکات بسیار مهمی که کاندیدای این روش ارتودنسی باید در مراقبت های ارتودنسی دندان به آن توجه داشته باشند این است که رعایت بهداشت دهان و دندان در این دوران بیش از پیش حائز اهمیت است؛ زیرا در صورت عدم رعایت بهداشت دهان و دندان و همچنین اجرای غلط آن می تواند باعث تجمع مواد غذایی و باکتری ها در بین دستگاه های ارتودنسی و بروز پوسیدگی دندانی، بیماری های لثه و همچنین تغییر رنگ دندان ها شود.
ارتودنسی ثابت یکی از رایج ترین روش های ارتودنسی است که از جمله مزایای آن عبارتند از:
با اینکه روش های ارتودنسی به طور کلی به دو دسته ارتودنسی ثابت و متحرک تقسیم بندی می شود. اما هر یک از روش های ارتودنسی نیز انواع مختلفی دارند که از جمله انواع ارتودنسی ثابت عبارتند از:
ارتودنسی فلزی یکی از رایج ترین و البته قدیمی ترین انواع ارتودنسی دندان است که جنس آنها از فلز یا فولاد ضد زنگ است.
یکی دیگر از روش های ارتودنسی ثابت که البته طرفداران زیادی نیز دارد؛ ارتودنسی سرامیکی است. عملکرد این نوع ارتودنسی ثابت کاملا مشابه ارتودنسی فلزی است و تنها تفاوت آنها در جنس براکت ها است. براکت های ارتودنسی سرامیکی ساخته شده از سرامیک یا مواد کامپوزیتی شفاف هستند که کمتر بر روی دندان های فرد مشخص هستند و در دسته انواع ارتودنسی نامرئی جای می گیرند.
یکی دیگر از انواع ارتودنسی ثابت، ارتودنسی لینگوال است که در این روش براکت های فلزی به جای اینکه بر روی سطح جلویی دندان ها نصب شوند، به پشت دندان ها نصب می شوند. علاوه بر ارتودنسی سرامیکی، ارتودنسی لینگوال هم یکی دیگر از انواع ارتودنسی نامرئی است که به آن ارتودنسی پشت دندانی هم گفته می شود.
ارتودنسی دیمون، یکی از جدیدترین انواع ارتودنسی ثابت است که سیستم پیشرفته ای دارد. طراحی براکت های دیمون به نحوی انجام شده است که امکان باز و بسته شدن خودکار براکت ها همزمان با حرکت دندان ها وجود دارد که همین موضوع نیاز به کش ارتودنسی و همچنین مراجعه مداوم به کلینیک ارتودنسی را کم می کند.
ارتودنسی متحرک یکی دیگر از روش های ارتودنسی است که در آن متخصص ارتودنسی قالبی از دندان های بیمار تهیه کرده و به منظور ساخت دستگاه متحرک آن را به لابراتوار ارسال می کند. با اینکه در این روش ارتودنسی، بیمار امکان خارج کردن دستگاه ارتودنسی از دهان خود را دارد اما در صورتی که روزانه کمتر از 22 ساعت این دستگاه بر روی دندان های بیمار قرار نگیرد؛ امکان نتیجه بخشی از درمان کم است، به همین دلیل است که گفته می شود برخلاف انواع ارتودنسی ثابت، نتیجه نهایی درمان با ارتودنسی متحرک کاملا وابسته به همکاری بیمار با پزشک مربوطه دارد.
از جمله مزایای روش های ارتودنسی متحرک عبارتند از:
ارتودنسی متحرک نیز خود انواع مختلفی دارد که به شرح زیر است:
پلاک های شفاف به کمک دستگاه دیجیتالی به طور اختصاصی برای هر بیمار ساخته می شوند و نیاز است که بیمار به صورت مرحله به مرحله از آنها استفاده کند. از آنجا که این پلاک ها بی رنگ هستند در انواع ارتودنسی نامرئی جای می گیرند و به آنها ارتودنسی شفاف هم گفته می شود.
از پلاک های متحرک ارتودنسی فانکشنال به منظور اصلاح ناهنجاری های فکی به خصوص در سنین کودکی استفاده می شود.